Η μάχη του Lobositz
1 Οκτωβρίου 1756

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ

Οπαδός του προληπτικού χτυπήματος και αγνοώντας τη συμβουλή των Βρετανών συμμάχων του, ο Φρειδερίκος εισέβαλλε στη Σαξονία στις 29 Αυγούστου 1756 με τον κύριο όγκο του στρατού του. Οι Αυστριακοί και οι Σάξονες δεν ήταν προετοιμασμένοι για πόλεμο. Ο στρατός της Σαξονίας έλαβε αμυντική θέση κοντά στην πόλη Πίρνα και ο Φρειδερίκος δεν είχε άλλη επιλογή παρά να τον απομονώσει και να τον οδηγήσει σε παράδοση από την πείνα. Συνειδητοποιώντας ότι η πολιορκία της Πίρνα θα διαρκούσε κάποιο χρόνο, άφησε ένα μέρος του στρατού του να τη συνεχίσει και κινήθηκε νότια διαμέσου των ορεινών όγκων της βόρειας Βοημίας με σκοπό να εγκαθιδρύσει μια χειμερινή βάση στα πλούσια βοημικά εδάφη.

Ο Αυστριακός στρατός υπό τη διοίκηση του στρατάρχη von Browne ετοίμασε μια οχυρή βάση στο Μπουντίν για να εμποδίσει την κίνηση των Πρώσων από τη βόρεια Βοημία. Ο Browne βρισκόταν από αρχές Σεπτεμβρίου σε μυστική επαφή με τον πρωθυπουργό της Σαξονίας Heinrich von Brühl και σχεδίασε μια επιχείρηση διάσωσης πάνω στη δεξιά όχθη του ποταμού Έλβα στο Königstein, κοντά στην Πίρνα, με σκοπό να βοηθήσει τον σαξονικό στρατό να αποχωρήσει από την πόλη και να ενωθεί με τους συμμάχους του Αυστριακούς. Ο Browne είχε τη συγκατάθεση του von Brühl για την επιχείρηση και έτσι η συνάντηση των δυο συμμαχικών στρατών θα πραγματοποιούνταν τη νύχτα της 11ης Οκτωβρίου 1756.

Ο Φρειδερικός, εντωμεταξύ, βάδιζε με τον στρατό των 28.000 αντρών του προς τις βοημικές πεδιαδές. Οι κατάσκοποι του Browne τον ενημέρωσαν, ότι οι Πρώσοι θα εξέρχονταν από τα βουνά κοντά στο Lobositz (σημ. Lovosice της Τσεχίας) βορειοδυτικά του Μπουντίν. Τότε αυτός στις 28 Σεπτεμβρίου καθυστέρησε την εφαρμογή του σχεδίου διάσωσης και κινήθηκε γρήγορα με τους 33.000 άντρες του προς το Lobositz, ώστε να στήσει ενέδρα στον Φρειδερίκο.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Ο αυστριακός στρατός

Η συνολική δύναμη του αυστριακού στρατού ανέρχονταν σε 33.000 άντρες περίπου και 94 πυροβόλα. Αυτοί κατανέμονταν σε 34 τάγματα πεζικού, 35 λόχους γρεναδιέρων, 12 μικτές ίλες και 69 ίλες ιππικού, οι οποίες χωρίζονταν σε 48 ίλες θωρακοφόρων, 8 ίλες καραμπινιέρων, 9 ίλες Ουσσάρων και 4 ίλες έφιππων γρεναδιέρων. Οι Αυστριακοί έλαβαν αμυντικές θέσεις στους πρόποδες του ανενεργού ηφαιστείου Lobosch πάνω από το Lobositz. Εκεί, ανάμεσα στους αμπελώνες, βρίσκονταν 3.900 άντρες του ελαφρού πεζικού των Κροατών Grenzer υπό τη διοίκηση του υποστράτηγου Drašković, που υποστηρίζονταν από 7.000 άντρες τακτικού πεζικού του στρατάρχη Franz Moritz von Lacy. Μπροστά από την πόλη τοποθέτησε ο von Browne μια μικρή μικτή δύναμη ιππικού και γρεναδιέρων ως δόλωμα υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Radicati. Πίσω από αυτούς και κρυμμένους σε ένα βυθισμένο δρόμο τοποθέτησε περισσότερους Κροάτες Grenzer και γρεναδιέρους και ακόμα πιο πίσω μια ταξιαρχία θωρακοφόρων ιππέων ως εφεδρεία. Νότια του Lobositz και στην απέναντι πλευρά του έλους Morellenbach βρίσκονταν ο κύριος όγκος του αυστριακού στρατού. Ο Browne διέταξε το πεζικό του να είναι ξαπλωμένο πάνω στο ψηλό γρασίδι και τους άντρες των βαρέων ιλών του ιππικού να είναι κρυμμένοι στο πυκνό δάσος δίπλα στο χωριό του Sullowitz. Μέσα στο χωριό τοποθέτησε το πυροβολικό του και μερικά τάγματα πεζικού.

Ο πρωσικός στρατός

Ο πρωσικός στρατός αριθμούσε 28.000 άντρες περίπου και 98 πυροβόλα. Αυτοί κατανέμονταν σε 22 τάγματα πεζικού και 4 τάγματα γρεναδιέρων οργανωμένα σε δυο μεραρχίες με διοικητές τον αδελφό του Φρειδερίκου και Πρίγκιπα της Πρωσίας Αύγουστο Γουλιέλμο και τον αντιστράτηγο Kleist, καθώς και 61 ίλες ιππικού (41 ίλες θωρακοφόρων και 20 ίλες δραγόνων) οργανωμένες σε πέντε ταξιαρχίες και ένα ανεξάρτητο σύνταγμα υπό τη γενική διοίκηση του στρατάρχη Φρειδερίκου Λεοπόλδου Κόμη Γκέσλερ. Από τα 98 πυροβόλα, τα 46 ήταν βαρέα.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

Το πρωί της 1ης Οκτωβρίου κάτω από την πυκνή ομίχλη οι πρωσικές φάλαγγες του Φρειδερίκου πλησίαζαν το Lobositz χωρίς να γνωρίζουν την παγίδα που τους είχε στήσει ο Browne. Οι Κροάτες άτακτοι στο Lobosch έριξαν τα πρώτα πυρά κατά των Πρώσων και ο Φρειδερίκος διέταξε τον αντιστράτηγο και Δούκα του Brunswick-Bevern Αύγουστο Γουλιέλμο να τους αντεπιτεθεί με επτά τάγματα πεζικού. Οι αμπελώνες αποδιοργάνωσαν τους Πρώσους στρατιώτες και τους έκαναν εύκολους στόχους για τους Κροάτες. Η μάχη ήταν αμφίρροπη και κράτησε αρκετή ώρα. Το κέντρο της πρωσικής διάταξης βρίσκονταν μεταξύ των βουνών Lobosch στο βορά και Ovcin στο νότο. Ανατολικά, πάνω στον άξονα πορείας του πρωσικού στρατού, υπήρχε μια χαμηλή έξαρση εδάφους με την ονομασία Homolka. Οι λιγοστοί Κροάτες που την υπεράσπιζαν καταδιώχθηκαν από το πρωσικό ιππικό και ο Φρειδερίκος έστησε εκεί μια πυροβολαρχία με 10 πυροβόλα του συνταγματάρχη Moller. Καθώς η ομίχλη διαλύονταν και οι πρώτες αχτίδες φωτός έκαναν την εμφάνιση τους, ο Φρειδερίκος με το επιτέλειο του αντίκρυσαν ελάχιστους ιππείς κάτω στην κοιλάδα. Αυτό τους έπεισε, ότι οι Αυστριακοί υποχωρούσαν, αφήνοντας τους ιππείς ως οπισθοφυλακή.

Τα πρωσικά πυροβόλα στη Homolka άρχισαν να ρίχνουν τις ομοβροντίες τους στους διάσπαρτους ιππείς των Αυστριακών, οι οποίοι, με εντολή των διοικητών τους - αντιστράτηγο Radicati και στρατάρχη András Hadik (φώτο 2) - κινούνταν συνέχεια δεξιά και αριστερά εκνευρίζοντας τους Πρώσους πυροβολητές. Εντωμεταξύ, η κύρια δύναμη πεζικού του Φρειδερίκου άρχισε να αναπτύσσεται σε γραμμή ανάμεσα στο Lobosch και τη Homolka. Πίσω της μέσα στη στενή κοιλάδα παρατάχτηκαν οι 10.000 Πρώσοι ιππείς. Οι απότομες πλαγιές του Lobosch με τους αμπελώνες έκαναν αδύνατη την παραδοσιακή ανάπτυξη του ιππικού στις πτέρυγες.

Στις 11.00, η αυστριακή πυροβολαρχία με πυροβόλα των 12pdr και ολμοβόλα, που ήταν στημένη έξω από το Lobositz, άρχισε να βάλλει κατά του ακάλυπτου πρωσικού πεζικού. Άμεσα, ο διοικητής πυροβολικού του Φρειδερίκου συνταγματάρχης Karl Friedrich von Moller έφερε τα υπόλοιπα πυροβόλα του στην αριστερή πτέρυγα και ξεκίνησε μια μονομαχία πυροβολικού που διήρκεσε αρκετή ώρα προκαλώντας σημαντικές απώλειες και στις δυο πλευρές.

Η επίθεση του πρωσικού ιππικού

Ο Φρειδερίκος ανυπομονούσε να τελειώσει με την υποτιθέμενη οπισθοφυλακή των Αυστριακών και με τη σύμφωνη γνώμη του επιτελείου του, διέταξε μια περιορισμένης κλίμακας επίθεση του ιππικού κάτω στην κοιλάδα. 1.200 Πρώσοι θωρακοφόροι (16 ίλες) του αντιστράτηγου Kyau επιτέθηκαν κατά του εχθρικού ιππικού, που υποχώρησε προς τον ποταμό Έλβα. Οι θωρακοφόροι συνέχισαν την ορμητική επίθεση τους και έφτασαν μέχρι το βυθισμένο δρόμο μεταξύ του Lobositz και τους έλους Morellenbach. Εκεί ήρθαν σε επαφή με μερικούς εκατοντάδες Κροάτες Grenzer και γρεναδιέρους του αυστριακού στρατού. Οι Πρώσοι βρίσκονταν στην παγίδα θανάτου του Browne. Τα θεριστικά πυρά του πεζικού και οι ομοβροντίες των πυροβόλων από το χωριό Sullowitz, καθώς και η αντεπίθεση των 1.300 Αυστριακών θωρακοφόρων (συντάγματα Cordova και Stampach) του υποστράτηγου Karel Adam Felix von Lobkowitz τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν στη Homolka με βαριές απώλειες.

Ο Φρειδερίκος συνειδητοποίησε, ότι δεν αντιμετώπιζε πλέον την οπισθοφυλακή, αλλά ολόκληρο τον αυστριακό στρατό. Επιπλέον, η μάχη στους πρόποδες του Lobosch, που συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση στην αριστερή πλευρά, διαρκούσε περισσότερο από το αναμενόμενο. Ο Δούκας του Bevern δεν είχε καταφέρει να εκδιώξει τους Κροάτες από τους αμπελώνες. Αυτοί είχαν ενισχυθεί από το πεζικό του στρατάρχη von Lacy. Αλλά τα χειρότερα δεν είχαν έρθει ακόμα.

Βλέποντας τους ιππείς τους να ταπεινώνονται και να υποχωρούν, ο στρατάρχης Γκέσλερ πήρε την πρωτοβουλία να διατάξει μια ακόμα επίθεση με τις υπόλοιπες ίλες του ιππικού. Ο Γκέσλερ είχε δεχτεί αυστηρή επίπληξη από τον Φρειδερίκο λίγες ημέρες πριν και ανυπομονούσε να πετάξει από πάνω του την προσβολή. Η ορμητική επίθεση των 7.200 θωρακοφόρων του πρωσικού ιππικού είχε δυστυχώς την ίδια κατάληξη με την προηγούμενη. Μερικοί Πρώσοι ιππείς προσπάθησαν να διασχίσουν το έλος Morellenbach και να βρεθούν στην απέναντι όχθη, αλλά έγιναν εύκολος στόχος για τους Αυστριακούς που τους χτυπούσαν από πλεονεκτική θέση. Ο Φρειδερίκος, καθώς παρακολουθούσε την επίθεση, αναφώνησε: "Θεέ μου, τι κάνει το ιππικό μου; Επιτίθεται για δεύτερη φορά χωρίς διαταγή."

Η υποχώρηση των Πρώσων

Όπως και στη μάχη του Mollwitz 15 χρόνια νωρίτερα, έτσι και τώρα ο Φρειδερίκος έπρεπε να εγκαταλείψει το πεδίο της μάχης. Γύρω στις 13.00 υποχώρησε προς το χωριό Wchinitz, αφήνοντας τον Δούκα του Bevern να συνεχίσει τη μάχη στο Lobosch και τον Πρίγκιπα Φερδινάνδο του Brunswick-Wolfenbüttel (φώτο 3) να έχει το γενικό πρόσταγμα. Οι άντρες του είχαν ξοδέψει όλα τα πυρομαχικά τους χωρίς να καταφέρουν να εκδιώξουν τους Κροάτες από τους αμπελώνες του Lobosch. Τότε απέσπασε ακόμα τέσσερα τάγματα πεζικού από το κέντρο για να ενισχύσουν τις δυνάμεις του. Χωρίς πυρομαχικά, οι Πρώσοι χρησιμοποίησαν τις ξιφολόγχες τους και στη μάχη εκ του συστάδην που ακολούθησε, οι Αυστριακοί και Κροάτες άρχισαν να χάνουν έδαφος και να υποχωρούν συντεταγμένα προς το Lobositz. Επτά τάγματα πεζικού του von Lacy, που δεν είχαν λάβει μέρος στη μάχη, κάλυψαν με τα πυρά τους την υποχώρηση. Οι Πρώσοι του 5ου τάγματος γρεναδιέρων πίεσαν τους Αυστριακούς μέσα στην πόλη με κόστος 98 νεκρούς και 14 τραυματίες. Ακολούθησαν το σύνταγμα πεζικού Braunschweig-Bevern και το 3ο τάγμα γρεναδιέρων.Τότε ο Moller διέταξε τα ολμοβόλα του στη Homolka να βάλλουν κατά της πόλης. Οι οβίδες δεν έκαναν διακρίσεις και αρκετές εκατοντάδες στρατιώτες βρήκαν το θάνατο μέσα στην πόλη.

Το τέλος της μάχης

Οι Αυστριακοί είχαν επιτύχει το σκοπό τους. Κατάφεραν να σταματήσουν τους Πρώσους. Η μάχη τελείωσε έπειτα από τρεις ώρες. Ο von Browne απέσυρε τη δεξιά πτέρυγα του στρατού του από το Lobositz πίσω από το αδιάβατο έλος Morellenbach. Οι Πρώσοι κυρίευσαν την πόλη με τα συντάγματα πεζικού Anhalt-Dessau και Zastrow και στρατοπέδευσαν εκεί ανάμεσα στις στάχτες από τα φλεγόμενα σπίτια. Οι απώλειες των δυο αντιπάλων ήταν περίπου οι ίδιες. 2.900 άντρες έπεσαν στο πεδίο της μάχης. Οι Πρώσοι σχεδίαζαν να επιτεθούν ξανά την επόμενη ημέρα. Αλλά κατά τη διάρκεια της νύχτας ο Browne απέσυρε το στρατό του στην οχυρωμένη βάση του στο Μπουντίν.

Ο Φρειδερίκος ένιωσε βαθιά ανακουφίσμενος από την επιλογή αυτή του Browne και από τις αναφορές του Δούκα του Bevern και του Πρίγκιπα Φερδινάνδου, είναι προφανές, ότι δεν έχασε την πρώτη μάχη του πολέμου. Συγκρίνοντας τους Αυστριακούς με εκείνους που είχε εύκολα νικήσει στους προηγούμενους πολέμους, φέρεται να είπε: "Δεν είναι οι ίδιοι οι παλιοί Αυστριακοί"

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Οι απώλειες έγιναν αισθητές στο μικρό στρατό των Πρώσων. Σύμφωνα με το εθιμικό του πολέμου του 18ου αιώνα και αφού ο Browne εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης, ο Φρειδερίκος θεωρείται ο νικητής της μάχης του Lobositz. Αλλά ο Browne έκανε αυτό ακριβώς το οποίο έπρεπε να κάνει, δηλαδή κάλυψε την κίνηση του στον Έλβα για τη διάσωση της σαξονικής φρουράς στην Πίρνα. Ο Φρειδερίκος δεν συνέχισε την κίνηση του πέραν του Lobositz και μέσα στις επόμενες δυο εβδομάδες διέταξε την ολοκληρωτική υποχώρηση του στρατού του πίσω στη Σαξονία. Έτσι, με το στρατό του άθικτο, τη Βοημία ασφαλή και την ανεμπόδιστη κίνηση του προς την Πίρνα, ο von Browne κέρδισε θεωρητικά μια στρατηγική νίκη στο Lobositz, ενώ ο Φρειδερίκος μια τακτική νίκη.

Οι Αυστριακοί με μια δύναμη 8.000 αντρών και τον Browne άρρωστο με φυματίωση έφτασαν τη συμφωνημένη ημερομηνία στο Königstein στη δεξιά όχθη του Έλβα. Αλλά οι Σάξονες καθυστερούσαν να έρθουν σε επαφή με τον αυστριακό στρατό. Ο διπρόσωπος von Brühl είχε έρθει σε μυστική συμφωνία με τους Πρώσους και δεν τήρησε τη συμφωνία. Στις 14 Οκτωβρίου 1756 οι Πρώσοι αντιλήφθηκαν την παρουσία των Αυστριακών στη δεξιά όχθη του Έλβα. Ο von Brühl και ο βασιλιάς της Σαξονίας Αύγουστος Γ' μαζί με το επιτελείο του παραδόθηκαν στον Φρειδερίκο με αρκετά ευνοϊκούς όρους. Ο σαξονικός στρατός ενσωματώθηκε στον πρωσικό. Όμως αυτό το πολιτικοστρατιωτικό πραξικόπημα αποδείχτηκε βραχύ. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, τα σαξονικά συντάγματα πεζικού και ιππικού λιποτάκτησαν για να πολεμήσουν και πάλι μαζί με τους Αυστριακούς.

Ο Browne απέτυχε στην αποστολή του και επέστρεψε πίσω στη βάση του Μπουντίν. Στα τέλη Οκτωβρίου ο πρωσικός στρατός είχε αποσυρθεί από τη Βοημία για να ξεχειμωνιάσει στη Σαξονία. Το πρώτο έτος του Επταετούς Πολέμου έληξε με την Αυστρία να έχει στρατηγικά το πάνω χέρι για το 1757.

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Άρθρα

• Η μάχη του Lobositz - άρθρο της Wikipedia
• Η μάχη του Lobositz
• Η μάχη του Lobositz - Kronoskaf

Video