Χρονολόγιο των πολέμων στο Σουδάν

Βιβλίο : ΧΑΡΤΟΥΜ 1885. Το τέλος του στρατηγού Γκόρντον

1881-1882

Η κατοχή του Σουδάν από την Αίγυπτο και η υποδούλωση του πληθυσμού οδήγησαν το λαό του σε επανάσταση. Στις αρχές του 1881 έκανε την εμφάνιση του ο Μαχντί, που πρόβαλλε τον εαυτό ως Μεσσία. Ο Μαχντί κήρυττε ότι το Σουδάν έπρεπε να απαλλαχτεί από τους Αιγύπτιους τυράννους. Στις 1 Σεπτεμβρίου πολιόρκησε την πρωτεύουσα της επαρχίας Κορντοφάν Ελ Ομπέιντ.

1883

17 Ιανουαρίου - Πτώση του Ελ Ομπέιντ. Η πτώση της πρωτεύουσας του Κορντοφάν ανάγκασε την αιγυπτιακή κυβέρνηση να οργανώσει μια αποστολή εναντίον του Μαχντί με διοικητή τον συνταγματάρχη Ουίλλιαμ Χίκς. Στις 9 Σεπτεμβρίου ο Χίκς ξεκίνησε από το Ομντουρμάν για την ανακατάληψη του Ελ Ομπέιντ. Ο στρατός του υπέφερε από την πείνα, τη δίψα και την αδιάκοπη παρενόχληση των αντρών του Μαχντί. Μετά από πορεία δυο μηνών στην έρημο ο Χίκς ηττήθηκε στη μάχη του Shaykan στις 5 Νοεμβρίου. Η νίκη του Μαχντί ήταν καθοριστική και η επανάσταση του μετατράπηκε σε τζιχάντ (jihad). Όλες οι φυλές του Σουδάν τάχτηκαν με το μέρος του. Οι αιγυπτιακές φρουρές στο Τοκάρ και Σινκάτ του ανατολικού Σουδάν πολιορκήθηκαν από τον Οσμάν Ντίγκνα.

Η αιγυπτιακή κυβέρνηση οργάνωσε μια νέα αποστολή κατά του Μαχντί με διοικητή τον υποστράτηγο Βαλεντάιν Μπέικερ (Valentine Baker). Στις 2 Δεκεμβρίου ο Μπέικερ συγκέντρωσε το στρατό του στο Σουακίμ στην Ερυθρά θάλασσα.

1884

Στις 15 Ιανουαρίου συναντήθηκαν στο Λονδίνο οι Γούλσλεϊ και Γκόρντον. Ο στρατηγός Γκόρντον δέχτηκε να πάει στο Χαρτούμ και να συμβάλει στην εκκένωση της πόλης. Αναχώρησε από το Λονδίνο για το Κάιρο στις 18 Ιανουαρίου και έφτασε εκεί στις 25. Στις 28 Ιανουαρίου έφυγε από το Κάιρο για το Χαρτούμ μαζί με τον αντισυνταγματάρχη Τζον Ντόναλντ Στιούαρτ (J.D.H. Stewart).

26 Ιανουαρίου - Ο Μπέικερ αποβιβάστηκε με το στρατό του στο Τρινκατάτ και ξεκίνησε για το Τοκάρ. Στις 4 Φεβρουαρίου ηττήθηκε στη μάχη κατά των επαναστατών του Μαχντί και ο στρατός του εξολοθρεύτηκε. Το Τοκάρ παραδόθηκε στους Δερβίσηδες στις 23 Φεβρουαρίου.

Ήταν ολοφάνερο ότι μόνο η εμπλοκή των βρετανικών στρατευμάτων μπορούσε να ρυθμίσει την έκρυθμη κατάσταση στο Σουδάν. Οργανώθηκε έτσι μια εκστρατεία για την απελευθέρωση το Τοκάρ. Στις 13 Φεβρουαρίου τα βρετανικά στρατεύματα άρχισαν να μπαρκάρουν από την Αίγυπτο για το Σουακίμ υπό τη διοίκηση του υποστράτηγου Τζέραλντ Γκράχαμ (Gerald Graham). Η είδηση της πτώσης του Τοκάρ ανάγκασε τον Γκράχαμ να περάσει στην αντεπίθεση.

18 Φεβρουαρίου - Άφιξη Γκόρντον και Στιούαρτ στο Χαρτούμ

Στις 29 Φεβρουαρίου ο Γκράχαμ νίκησε τους Δερβίσηδες στη μάχη του Ελ Τέμπ. Στις 3 Μαρτίου έφτασε έξω από το κατεστραμμένο Τοκάρ και επέστρεψε στο Σουακίμ στις 5 Μαρτίου. Στις 13 Μαρτίου έδωσε ακόμα μια νικηφόρα μάχη κατά των Δερβίσηδων στο Ταμάι, 16 μίλια νοτιοδυτικά του Σουακίμ. Οι δυο νίκες δεν είχαν κάποιο όφελος για τη Βρετανία. Οι Δερβίσηδες διατήρησαν στην κατοχή τους το Τοκάρ, ενώ ο δρόμος Σουακίμ-Μπερμπέρ παρέμεινε κλειστός. Έτσι η μικρή αυτή εκστρατεία έλαβε τέλος.

Στις 13 Μαρτίου διακόπηκε η τηλεγραφική σύνδεση του Χαρτούμ με το Κάιρο και την επόμενη ημέρα μερικοί επαναστάτες του Μαχντί κατέλαβαν θέσεις στη δεξιά όχθη του Γαλάζιου Νείλου απέναντι από το παλάτι του Χαρτούμ. Στις 16 Μαρτίου η βρετανική κυβέρνηση απέρριψε το αίτημα του Γκόρντον για το διορισμό του Zobeir Κυβερνήτη-Στρατηγού του Σουδάν.

Στις 20 Μαρτίου ξεκίνησε η πολιορκία του Χαρτούμ από μια δύναμη 30.000 αντρών του Μαχντί και μετά από δυο ημέρες ο Μαχντί απέρριψε την πρόταση του Γκόρντον για ειρήνη. Στις 24 Μαρτίου ο Μπάρινγκ τηλεγράφησε στο Λονδίνο για την ανάγκη άμεσης διάσωσης του Γκόρντον από το πολιορκημένο Χαρτούμ.

Στις 3 Απριλίου ο Γκράχαμ έφυγε από το Σουακίμ για το Κάιρο.

9 Μαΐου - Πτώση του Μπερμπέρ και σφαγή της φρουράς του.

20 Μαΐου - Λαϊκή αγανάκτηση και διαμαρτυρίες στην Αγγλία περί προδοσίας του Γκόρντον. Κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε στις 5 Αυγούστου την οργάνωση μιας αποστολής για την απελευθέρωση του Γκόρντον. Στις 8 Αυγούστου διοικητής της αποστολής διορίστηκε ο στρατηγός Σερ Γκάρνετ Γούλσλεϊ (Sir Garnet Wolseley), ο οποίος στις 9 Σεπτεμβρίου έφτασε στο Κάιρο και απο εκεί κατευθύνθηκε προς το Κόρτι, στο οποίο έφτασε στις 16 Δεκεμβρίου.

Ο ΓούλσλεΪ διαίρεσε τη δύναμη του σε δυο φάλαγγες, οι οποίες θα ενώνονταν στο Metammeh. Στις 28 Δεκεμβρίου η Φάλαγγα Νείλου του υποστράτηγου Ουίλλιαμ Ήρλ (William Earle) ξεκίνησε από το Κόρτι με ατμόπλοια προς το Abu Hamed και στις 30 Δεκεμβρίου η Φάλαγγα Ερήμου του υποστράτηγου Σερ Χέρμπερτ Στιούαρτ (Sir Herbert Stewart) έφυγε με κατεύθυνση την όαση Gakdul και το Αμπού Κλέα.

1885

Στις 2 Ιανουαρίου η Φάλαγγα Ερήμου κυρίευσε την όαση Gakdul και στις 5 Ιανουαρίου το οχυρό Ομντουρμάν παραδόθηκε στο στρατό του Μαχντί έπειτα από πολύμηνη πολιορκία.

Στις 17 Ιανουαρίου ο Στιούαρτ νίκησε τους Δερβίσηδες στη μάχη του Αμπού Κλέα. Στις 19 Ιανουαρίου όμως τραυματίστηκε κατά τις αψιμαχίες κοντά στο Άμπου Κρου και τη διοίκηση της Φάλαγγας ανέλαβε ο συνταγματάρχης Σερ Τσάρλς Ουίλσον (Sir Charles Wilson). Ο Ουίλσον πραγματοποίησε μια αποτυχημένη επίθεση στο Metammeh δυο μέρες μετά.

26 Ιανουαρίου - Πτώση του Χαρτούμ. Ο στρατηγός Γκόρντον βρήκε τραγικό θάνατο πολεμώντας ηρωικά στα σκαλοπάτια του παλατιού του. Η είδηση της πτώσης του Χαρτούμ έγινε γνωστή στο Λονδίνο στις 5 Φεβρουαρίου.

Η Φάλαγγα Νείλου του Ήρλ προχωρούσε με αργούς ρυθμούς. Κάλυψε επτά μίλια σε τέσσερις ημέρες και σταμάτησε στο Hamdah από τις 3 έως τις 24 Ιανουαρίου. Έφτασε στο Berti στις 4 Φεβρουαρίου. Στις 10 Φεβρουαρίου ο Ήρλ νίκησε τους Ανσάρ στη μάχη του Κίρμπεκαν, αλλά έχασε τη ζωή του. Ο στρατηγός H. Brackenbury ανέλαβε τη διοίκηση της Φάλαγγας. Στις 23 Φεβρουαρίου έφτασε κοντά στο Abu Hamed, αλλά έλαβε διαταγή από τον Γούλσλεϊ να επιστρέψει πίσω. Μαθαίνοντας την πτώση του Χαρτούμ, η Φάλαγγα Νείλου επέστρεψε στο Κόρτι στις 8 Μαρτίου. Η Φάλαγγα Ερήμου επέστρεψε οκτώ μέρες μετά. Η αποστολή τελείωσε και στις 22 Μαρτίου η εκστρατευτική δύναμη διαλύθηκε.

12 Μαρτίου - Νέα εκστρατεία στο Σουδάν. Ο στρατηγός Τζέραλντ Γκράχαμ έφτασε στο Σουακίμ ύστερα από εντολή του Γούλσλεϊ για την προστασία της κατασκευής ενός σιδηροδρόμου. Στις 21 Μαρτίου οι Βρετανοί νίκησαν στη μάχη του Χασίν και την επόμενη μέρα στη μάχη του Τοφρίκ. Η εκστρατεία αυτή δεν διήρκεσε πολύ. Στις 17 Μαΐου ο Γούλσλεϊ έφτασε στο Σουακίμ και έδωσε εντολή στον Γκράχαμ να τερματίσει τις επιχειρήσεις. Στις 8 Ιουνίου οι δυο άντρες επέστρεψαν στο Λονδίνο.

29 Ιουνίου - Θάνατος του Μαχντί.

Βιβλίο : ΟΜΝΤΟΥΡΜΑΝ 1898. Ο θρίαμβος του Κίτσενερ στο Σουδάν

1887-1889

Το 1887 ξέσπασε ο πόλεμος των Δερβίσηδων με την Αβησσυνία. Το 1889 νίκησαν τους Αιθίοπες στη μάχη του Γκαλαμπάτ. Στις 20 Δεκεμβρίου 1888 ο νέος αιγυπτιακός στρατός νίκησε τις δυνάμεις του Οσμάν Ντίγκνα στη Γκαμάιζα του ανατολικού Σουδάν και έλυσε την πολιορκία του Σουακίμ. Τον Ιούλιο του 1889 οι Δερβίσηδες εισέβαλαν στην Αίγυπτο με σκοπό την εξάπλωση της επιρροής τους. Ηττήθηκαν όμως στη μάχη του Τοσκί στις 3 Αυγούστου.

1890-1895

Στις αρχές της δεκαετίας του 1890 το ισλαμικό κράτος του Μαχντί στο Σουδάν βρίσκονταν σε παρακμή. Ο λιμός αποδεκάτιζε τον πληθυσμό και υπήρχε αναταραχή. Στις 19 Φεβρουαρίου οι Δερβίσηδες ηττήθηκαν για ακόμα μια φορά από τους Αιγυπτίους στη μάχη του Τοκάρ. Στο νότο, το Δεκέμβριο του 1893, οι Ιταλοί τους νίκησαν στη μάχη του Αγκορντάτ και τον Ιούλιο του 1894 κυρίευσαν την Κασσάλα στο νοτιοανατολικό Σουδάν.

1896

Στα πλαίσια του ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής και για να αποτρέψει την κατάκτηση του Σουδάν από τη Γαλλία, η κυβέρνηση του Λονδίνου ανέθεσε στο στρατηγό Χέρμπερτ Κίτσενερ τη διοίκηση μιας εκστρατευτικής δύναμης με σκοπό την ανακατάληψη του Σουδάν. Η εκστρατεία ξεκίνησε το Μάρτιο.

Στις 20 Μαρτίου ο Κίτσενερ κυρίευσε την Ακάσα (Akasha) και εγκατέστησε εκεί το στρατόπεδο του. Σκόπευε να χρησιμοποιήσει τον ποταμό Νείλο για τη μετακίνηση του στρατού του. Τους επόμενους δυο μήνες παρέμεινε στην Ακάσα οργανώνοντας το στράτευμα και βελτιώνοντας τις επικοινωνίες του. Οι Δερβίσηδες, βλέποντας την προέλαση του Άγγλο-αιγυπτιακού στρατού, οργανώσαν την άμυνα τους στο Φιρκέτ.

Στις 7 Ιουνίου ο Κίτσενερ νίκησε τους Ανσάρ στη μάχη του Φιρκέτ. Η προέλαση σταμάτησε για τους επόμενους τρεις μήνες και συνεχίστηκε ξανά το Σεπτέμβριο. Οι Ανσάρ μετά την ήττα τους στο Φιρκέτ οχυρώθηκαν στο χωριό Χαφίρ (Hafir). Ο Κίτσενερ έστειλε τις κανονιοφόρους του να το βομβαρδίσουν χωρίς αποτέλεσμα. Η προέλαση συνεχίστηκε με την κατάληψη της Ντόγκολα (Dongola) στις 23 Σεπτεμβρίου. Οι Δερβίσηδες υποχώρησαν προς Metammeh, Μπερμπέρ και ποταμό Ατμπάρα.

1897

Την 1η Ιανουαρίου άρχισε η κατασκευή ενός σιδηροδρόμου από το Wadi Halfa στο Abu Hamed. Στις 7 Αυγούστου ο στρατηγός Χάντερ επιτέθηκε και κυρίευσε το Abu Hamed. Η υπόλοιπη δύναμη του Κίτσενερ έφτασε εκεί στις 29 Αυγούστου με σκοπό την προστασία του μελλοντικού σιδηροδρόμου. Η πτώση της στρατηγικής πόλης του Abu Hamed ανάγκασε τους Δερβίσηδες να εγκαταλείψουν το Μπερμπέρ και να οχυρωθούν σε μια νέα τοποθεσία νοτιότερα στον παραπόταμο του Νείλου Ατμπάρα. Ο Κίτσενερ κυρίευσε το Μπερμπέρ στις 31 Αυγούστου και κινήθηκε προς νότο. Στη συμβολή των δυο ποταμών έκτισε το Οχυρό Ατμπάρα.

1898

Ο Άγγλο-αιγυπτιακός στρατός ήταν πια κυρίαρχος στο βόρειο Σουδάν από το Wadi Halfa έως το Μπερμπέρ και ενισχύθηκε με νέα στρατεύματα από το Κάιρο και τη Μάλτα. Ο Χαλίφης, βλέποντας τις κινήσεις του Κίτσενερ, διέταξε το στρατό του το Φεβρουάριο του 1898 να κινηθεί βόρεια από το Metammeh και να διασχίσει την έρημο μεταξύ Νείλου και Ατμπάρα. Στις 20 Μαρτίου οι Ανσάρ οχυρώθηκαν στην τοποθεσία Nakheila. Στις 8 Απριλίου έγινε η μάχη του ποταμού Ατμπάρα. Ο νικητής Κίτσενερ δε βιάστηκε να συνεχίσει την προέλαση του προς το Ομντουρμάν. Παρέμεινε στο Οχυρό Ατμπάρα ολόκληρο το καλοκαίρι μέχρι να φτάσουν οι ενισχύσεις.

Οι ενισχύσεις έφταναν σταδιακά σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στις 13 Αυγούστου ο Κίτσενερ, επικεφαλής του Άγγλο-αιγυπτιακού στρατού, ξεκίνησε την πορεία του προς το Ομντουρμάν. Πέρασε από το Wad Hamed στις 24 Αυγούστου και έφτασε στις 1 Σεπτεμβρίου το χωριό Egeiga, 6,5 μίλια από το Ομντουρμάν, όπου εγκατέστησε το στρατόπεδο του.

2 Σεπτεμβρίου - Μάχη του Ομντουρμάν

18 Σεπτεμβρίου - Φασόντα. Συνάντηση του Κίτσενερ με τον Γάλλο ταγματάρχη Ζαν-Μπαπτίστ Μαρσάν (Jean-Baptiste Marchand). Καθορισμός των σφαιρών επιρροής μεταξύ Μ. Βρετανίας και Γαλλίας στην περιοχή. Αποφυγή του πολέμου με παρέμβαση του Γάλλου Υπουργού Εξωτερικών Delcasse.

22 Σεπτεμβρίου - Μάχη της Gedaref. Ο αντισυνταγματάρχης Πάρσονς (Parsons) νίκησε τους Ανσάρ του Αχμέντ Φεντίλ (Ahmed Fedil) και κυρίευσε την πόλη.

1899

25 Νοεμβρίου - Θάνατος του Χαλίφη και των λίγων πιστών του στη μάχη του Um Dibaykarat της επαρχίας Κορντοφάν του νοτιοδυτικού Σουδάν.